Centrum Medyczne SafiMed
Rehabilitacja przedoperacyjna i pooperacyjna
Celem rehabilitacji okołooperacyjnej jest maksymalizacja efektu zabiegu. Współpraca z fizjoterapeutą przed operacją ma przygotować ciało pacjenta do podjęcia swoich funkcji tuż po niej, zaś rehabilitacja po zabiegu operacyjnym ma przywrócić sprawność w zakresie narządu ruchu.
Celem rehabilitacji okołooperacyjnej jest maksymalizacja efektu zabiegu. Współpraca z fizjoterapeutą przed operacją ma przygotować ciało pacjenta do podjęcia swoich funkcji tuż po niej, zaś rehabilitacja po zabiegu operacyjnym ma przywrócić sprawność w zakresie narządu ruchu.
Jaki jest cel rehabilitacji przedoperacyjnej?
Przygotowanie przed operacją zalecane jest szczególnie u osób przed planowaną operacją narządu ruchu lub kręgosłupa. Do celów takiego postępowania zalicza się przywrócenie zakresu ruchu i siły mięśni oraz przyspieszenie powrotu do zdrowia. Ćwiczenia z fizjoterapeutą polecane są szczególnie przed operacją stawu biodrowego oraz więzadła krzyżowego przedniego (ACL).
Rehabilitacja przedoperacyjna stawu biodrowego pomoże zmniejszyć stan zapalny po zabiegu, zwiększyć ruchomość stawu, przywrócić siłę i kontrolę mięśniową, a także zmniejszyć napięcie mięśni, co skutkuje mniejszymi dolegliwościami bólowymi. To wszystko z kolei skraca czas powrotu do formy oraz zmniejsza ryzyko powikłań pooperacyjnych. Podobne cele ma rehabilitacja przedoperacyjna ACL.
Kiedy zalecane jest usprawnianie pacjenta przed zabiegiem?
Operacje zawsze wiążą się z ograniczeniem samodzielności i niezależności pacjenta. To, jak długo one potrwają, w dużej mierze zależne jest od pierwotnego uszkodzenia, techniki operacyjnej oraz kondycji pacjenta. Właśnie dlatego podjęcie rehabilitacji przed zabiegiem jest tak istotne. Terapeuta pomoże wzmocnić mięśnie i poprawić ruchomość stawów w miejscu, które będzie operowane.
Są też sytuacje, że sama rehabilitacja przedoperacyjna jest konieczna, by można było bezpiecznie przeprowadzić zabieg. Przykładem jest wspomniana już rehabilitacja przedoperacyjna ACL. Zerwane więzadło krzyżowe przednie znacznie ogranicza zakres ruchu. Dochodzi wówczas do zablokowania stawu przez pękniętą łękotkę lub powstały kikut więzadła krzyżowego. Pacjent przed zabiegiem musi więc zadbać o przywrócenie ruchomości kolana – doprowadzić do całkowitego jego wyprostu oraz zgięcia min. 120 stopni.
Jak przygotować się do rehabilitacji przedzabiegowej?
W rehabilitacji przedoperacyjnej niezwykle ważny jest moment jej rozpoczęcia. Zaleca się nawet 6 miesięcy regularnych ćwiczeń w przypadku skomplikowanych, dużych operacji ortopedycznych oraz do 6 tygodni w przypadku mniejszych zabiegów. Przygotowanie do takiej rehabilitacji to przede wszystkim wywiad, który lekarz przeprowadza z pacjentem oraz ocena ruchomości stawów i siły mięśni pacjenta przez fizjoterapeutę. Ważne jest, by chory dokładnie przedstawił sytuację. Im lepiej specjalista pozna pacjenta, tym skuteczniejsza będzie wdrożona rehabilitacja.
Na czym polega i jak przebiega rehabilitacja pooperacyjna?
Fizjoterapia po zabiegach chirurgicznych to sposób na możliwie szybki powrót do pełnej sprawności. Jej forma oraz przebieg zależą od przebytej operacji ii stanu zdrowia pacjenta. Zaleca się rehabilitację po operacji kręgosłupa, kończyć dolnych i górnych, kolana, biodra, po zabiegach artroskopowych i endoprotezoplastykach oraz rekonstrukcji ACL.
Przebieg oraz długość rehabilitacji zawsze ustalane są indywidualnie. Fizjoterapia może trwać od kilku tygodni nawet do kilku miesięcy. W czasie gojenia się stanu zapalnego po operacji, a więc pierwszych dwóch tygodni, fizjoterapeuta uczy pacjenta dbania o ranę pooperacyjną, samoobsługi oraz poruszania się przy pomocy kul lub ortez. Wprowadza też pierwsze ćwiczenia, które mają zapobiec groźnym powikłaniom. Następnie pacjent pracuje nad stopniowym odzyskaniem pełnego zakresu ruchu, kontroli nerwowo-mięśniowej oraz czucia głębokiego. Ostatni etap rehabilitacji pooperacyjnej to terapia zwiększająca i utrzymująca sprawność. W tym czasie pacjent powinien odzyskać całkowitą siłę i masę mięśniową oraz utrzymać sprawność, pozwalającą chronić go przed kolejnymi urazami.
Często zadawane pytania
Po jakim czasie od operacji można rozpocząć rehabilitację?
Kluczowe dla odzyskania pełnej sprawności jest podjęcie rehabilitacji w drugiej lub trzeciej dobie po zabiegu lub operacji chirurgicznej. Wówczas fizjoterapeuta powinien ocenić stan pacjenta oraz rozpocząć z nim wykonywanie pierwszych ćwiczeń, które mają na celu pomoc pacjentowi w funkcjonowaniu w pierwszych dniach po zabiegu. Rehabilitant może wykonywać zabiegi przyspieszające wchłanianie się obrzęku i gojenie się blizn. Z kolei ćwiczenia przywracające pełen zakres ruchu zaleca się rozpocząć dopiero po około 2 tygodniach od zabiegu – po wygaśnięciu stanu zapalnego i ściągnięciu szwów.
Po jakim czasie rehabilitacja przynosi efekty?
To kiedy pacjent poczuje się lepiej i kiedy zauważy pierwsze efekty rehabilitacji, jest sprawą indywidualną i zależy od wielu czynników. Między innymi od stanu przed operacją, wieku, wagi, przebytych wcześniej urazów czy chociażby sprawności pacjenta. Ważne są również rodzaj dolegliwości oraz czas jej trwania, a także forma terapii. W przypadku fizykoterapii zmiany często odczuwane są dopiero po jej zakończeniu.
Czy po zabiegu mogę poczuć się gorzej?
Tak, pacjent po zabiegu może poczuć się gorzej, szczególnie na początku terapii. Wykonywane przez fizjoterapeutę zabiegi są dla organizmu nowością i może on zareagować na nie poprzez zaostrzenie dotychczasowych objawów. Zwykle jednak pogorszenie samopoczucia nie utrzymuje się dłużej niż przez 48 godzin, a z każdym kolejnym zabiegiem ulega ono poprawie.