Niedoczynność tarczycy jest zespołem objawów wywołanych przez niedobór hormonów produkowanych przez ten gruczoł. Blisko pięć razy częściej niż u mężczyzn, niedoczynność diagnozowana jest u kobiet. To stosunkowo powszechna choroba przewlekła, która może dotyczyć nawet 6% osób przed 60. rokiem życia.

Co to jest tarczyca i jak działa?

Tarczyca to gruczoł zlokalizowany w przedniej, dolnej części szyi. Ma bardzo charakterystyczną budowę przypominającą motyla z rozłożonymi skrzydłami (symbol często wykorzystywany w kontekście tarczycy): dwa płaty boczne połączone są cieśnią. Tarczyca wytwarza jedne z najważniejszych dla organizmu hormonów, czyli tyroksynę (T4) i trójjodotyroninę (T3). Są one bezpośrednio odpowiedzialne za przemianę materii i gospodarkę wapniowo-fosforanową, a pośrednio: za układ rozrodczy i nawet nerwowy. Wytwarzanie hormonów przez tarczycę jest regulowane przez przysadkę mózgową i podwzgórze. Podwzgórze wytwarza tyreoliberynę, czyli hormon pobudzający przysadkę mózgową do produkcji tyreotropiny (TSH). Ten hormon z kolei wzmaga w tarczycy produkcję T3 i T4.

Wszelkie nieprawidłowości w pracy tarczycy najczęściej związane z nieprawidłowym wydzielaniem przez nią hormonów. Nadczynność tarczycy to choroba charakteryzująca się nadmiernym wydzielaniem T3 i T4. Z kolei niedoczynność tarczycy to choroba, której konsekwencją jest zbyt mała produkcja hormonów tarczycowych przez ten gruczoł. Z kolei choroba Hashimoto jest związana z niedoczynnością, ale nie u każdej pacjentki z niedoczynnością musi się rozwinąć. Hashimoto jest chorobą autoimmunologiczną, w której przeciwciała wykrywające stany zapalne w obrębie gruczołu zaczynają je atakować: tym samym, organizm sam niszczy własny organ.

Niedoczynność tarczycy i jej przyczyny

Niedoczynność tarczycy może być powodowana uszkodzeniem gruczołu tarczowego, jednak to stosunkowo rzadki przypadek. Najczęściej mamy do czynienia z niedoczynnością wtórną, wynikającą ze zmniejszonej stymulacji gruczołu przez przysadkę mózgową. W takim przypadku w organizmie pacjenta/pacjentki występuje niedobór hormonu TSH, który pociąga za sobą reakcję łańcuchową: mniejszą produkcję T3 i T4, a w konsekwencji kolejnych hormonów. Dlatego nieleczona niedoczynność tarczycy może objawiać się na wiele sposobów, pozornie niezwiązanych z układem hormonalnym.

Objawy niedoczynności tarczycy

Najczęstszymi objawami niedoczynności tarczycy jest zaburzona termoregulacja organizmu: pacjenci skarżą się na uczucie zimna, zmarznięte dłonie i stopy, niezależnie od temperatury otoczenia, co wynika z bardzo niskiego ciśnienia tętniczego. Oprócz tego doświadczają permanentnego zmęczenia i senności. Osoby z niedoczynnością tarczycy częściej chorują na depresję, miewają zaburzenia pamięci. Dodatkowym objawem niedoczynności są łuszcząca się, sucha skóra, bladość, wypadające i osłabione włosy, łamliwe paznokcie oraz zaburzenia metabolizmu, głównie zatwardzenia.

Leczenie niedoczynności tarczycy i rokowania

Leczenie niedoczynności tarczycy w większości przypadków sprowadza się do zażywania odpowiedniej dawki tyroksyny i stałego kontrolowania jej poziomu w organizmie (ok. 2-4 razy w roku). Zazwyczaj leczenie jest dożywotnie, jednak nie jest uciążliwe i jest dobrze tolerowane przez pacjentów. Jedynym wyzwaniem jest modyfikacja dawek tyroksyny, ponieważ poziom TSH w organizmie może się zmieniać przy innych wahaniach hormonalnych wynikających np. z ciąży, laktacji, menopauzy, zażywania leków z grupu SSRI i innych. Dlatego dla zdrowia i komfortu pacjentów z niedoczynnością tarczycy bardzo istotna jest prawidłowa opieka endokrynologiczna.

Jeżeli na tarczycy pojawiają się dodatkowo guzki lub występuje choroba Hashimoto, endokrynolog podejmuje decyzje co do dalszego leczenia: niekiedy konieczne jest wykonanie biopsji, a nawet usunięcie fragmentu tarczycy.

W Centrum Medycznym SafiMed konsultacji endokrynologicznych udziela Pani doktor Sylwia Kuźniarz-Rymarz, specjalista chorób wewnętrznych oraz endokrynologii. Sprawdź dostępne terminy wizyt.